Tác giả (thứ tư từ phải sang) cùng con cháu tại Lễ khởi công đền thờ ngày 18/7/2022

Cầm bút viết về Kẻ Gỗ, tôi như một vật trôi dạt từ thời nơi đây còn là một mảnh đất khô cằn, cắn răng vào con suối nhỏ, tí tách ngày đêm. Ngày đó công trường Kẻ Gỗ đang bộn bề. Giữa mùa hè nắng chang chang, tôi cùng anh Lê Văn An (sau này được phong Anh hùng lao động thời kỳ Đổi mới) và một số anh em thuộc Nhà máy Cơ khí thủy lợi của Bộ Thủy lợi đang loay hoay lắp đặt phần máy móc của công trình thì gió Lào kéo về rít từng cơn như thú dữ. Chúng tôi cứ nghĩ như vậy là cam go lắm. Sau này, khi được biết, có bao nhiêu chiến sĩ và thanh niên xung phong, không những chỉ bám trụ nơi này qua những mùa nắng gió cay nghiệt mà còn đội nhiều tấn bom đạn của kẻ thù để giữ lấy quê hương thì mới thấy sự hy sinh đó to lớn biết nhường nào.

Kẻ Gỗ bây giờ thơ mộng và tươi mát lắm. Những “dòng mương nhỏ, tắm mát quanh năm”, những cánh đồng phì nhiêu miền hạ du xanh mướt dưới tiếng sáo diều bình yên quá!

Lại nhớ cái thời mở đại công trường thủy lợi Kẻ Gỗ bằng những cánh tay trần, “tay anh phá đá, tay em đào sỏi” giữa vùng đất “đồi núi lô nhô”. Rồi nhớ đến thời bom cày, đạn xéo, người Hà Tĩnh như sắt đanh lại, quyết tâm giữ và xây dựng quê hương.

Sống giữa hồ Kẻ Gỗ xanh trong mát rượi, giữa những cánh đồng tốt tươi được bao bọc bằng các dòng mương từ Kẻ Gỗ, con cháu bây giờ không thể nào quên được công ơn những người đi trước, những người đã dùng cả mồ hôi và máu của mình cho cuộc đời xanh mát hôm nay.

Đền thờ Kẻ Gỗ đã được xây dựng trên nền tảng đó, nhờ sự góp công sức của lãnh đạo tỉnh, của nhân dân, của Ban quản lý và bảo tồn di tích Kẻ Gỗ, của tập thể cán bộ và phóng viên Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance. Và tôi, một hạt cát nhỏ, len lỏi trong dòng chảy từ thời “đắp hồ, xây đập” đến nay thấy rưng rưng tự hào về nhuệ khí muôn đời, nghiêng mình trước những vong linh và những con người đã từng hiến dâng cho Kẻ Gỗ. Sự rưng rưng đó chảy vào trong thơ tôi khi được TRÒ CHUYỆN VỚI CÁC LINH HỒN

“Có tuổi hai mươi thành sóng nước

Vỗ yên mãi mãi suốt ngàn năm”

Những câu thơ bay về từ Thạch Hãn

Vẫn mơn man nơi anh chị đang nằm

Hồ Kẻ Gỗ nước trong xanh sâu thẳm

Mấy chục năm lạnh buốt nấm mồ chung

Nay con cháu về san nền đắp đất

Xây đền thiêng thờ liệt sĩ anh hùng

Đáy nước nay chỉ giữ phần cát bụi

Mời vong linh về ngự tọa đền son

Ngọn gió nhẹ vờn theo hương khói

Ấm lòng ta kẻ mất với người còn

Chúng tôi về thắp nén nhang, dâng lễ

Xúc động bao trùm năm tháng chiến tranh

Thời cùng các anh, chúng mình còn rất trẻ

Bom đạn xé toang cả mảnh trời lành

Các anh chị ra đi vào thiên thu vĩnh cửu

Chúng tôi ở lại trần gian với mảnh vỡ khắp mình

Cùng con cháu chữa lành từng vết sẹo

Đưa Tổ quốc mình từng bước hồi sinh

Bận lắm việc, nay mới về thăm được

Nắm tay nhau trong giây phút bồi hồi

Chắc anh chị cũng vui khi thấy hình đất nước

Ngày một mạnh giàu, hạnh phúc, đẹp tươi

Lại chia tay nhau mỗi người mỗi ngả

Trời mù sương phủ lối âm dương

Chúc anh chị vui trong căn nhà mới mẻ

Chúng tôi lại đi, nối tiếp những cung đường

Rồi với sự lao động cần mẫn của bao người, đền thờ Kẻ Gỗ đã xây xong. Vào một ngày đẹp trời tháng 8/2023, cán bộ và dân thôn đã về tại khu đền, làm lễ khai trương, dâng hương mời các anh hùng liệt sĩ vào đền yên nghỉ. May mắn thay, dịp đó nước hồ rút cạn, để lộ cả đường băng sân bay dã chiến Libi, nơi các chiến sĩ và thanh niên xung phong đã hy sinh và nằm lại mấy chục năm trời. Tôi lại tan vào trong bài thơ:

NGÀY KHAI TRƯƠNG

Nước rút cạn, lộ đường băng Kẻ Gỗ

Ở nơi đây các anh chị đang nằm

Hôm nay chúng tôi về ngơ ngác tìm nấm mộ

Thắp nén hương lòng, lưu lại ngàn năm

Đền Kẻ Gỗ xây xong trên đồi mát

Nhìm xuống nơi anh chị đã hy sinh

Bom đạn dội, dù xương tan, thịt nát

Miệng vẫn tươi cười, đẹp những anh linh

Hôm nay thấy anh chị về đủ cả

Ngôi đền thiêng che chở những tâm hồn

Mùa nước cạn, lộ con đường êm ả

Kẻ mất, người còn cùng bước giữa đường thôn

Những lẵng hoa mang về từ thành phố

Những cờ sao rực đỏ sân đền

Âm dương quây quần, mặt mày hớn hở

Vào hội trường, tất cả ngước nhìn lên

Buổi lễ khánh thành đền Kẻ Gỗ

Chúng tôi trang nghiêm mời anh chị bước vào

Mái ngói cong cong thành nơi che chở

Mùi hương quanh năm, ấm nghĩa đồng bào

Kể từ nay mái đền thành tổ ấm

Anh chị yên vui khi nắng sớm mưa chiều

Dù nước dâng tràn hay mùa hồ kiệt cạn

Hương khói vẫn thơm tràn trong mái ngói thân yêu.

Tôi chỉ lướt qua thời kỳ xây hồ Kẻ Gỗ bởi nghĩ rằng bao khó nhọc của giai đoạn đó cũng không lớn lao gì so với công sức cha ông đã bỏ ra để có một vùng đất tươi đẹp hôm nay. Và hơn thế nữa, tôi muốn gửi gắm bao ước mơ, hy vọng vào thời kỳ mới: thời kỳ chuyển mình, đưa Kẻ Gỗ thành một khu du lịch sinh thái phát triển.

TS. Hoàng Văn Huấn

Hà Nội tháng 3/2025